محیط کشت میکروبی چیست؟

به طور کلی محیط کشت به محیط هایی گفته می‌شود که به صورت اختصاصی برای رشد و تکثیر باکتری‌ها یا سلول‌ها تهیه شده‌اند و برای این منظور مورد استفاده قرار می‌گیرند.این محیط ها حاوی مواد خاصی هستند که محیط را برای رشد و تکثیر سلول‌ها مهیا می‌کنند.ومحیطی مغذی به صورت مایع یا ژل که حاوی اسید های آمینه, ویتامین ها و هورمون ها و فاکتور های رشد و خصوصیات فیزیکی وشیمیایی برای رشد میکروارگانیسم مانند باکتری, تک یاخته, جلبک ها و قارچ ها به کار میرود.ازجمله این مواد می‌توان به قند، نمک، آب و ویتامین ها اشاره کرد.

انواع محیط های کشت میکروبی:

محیط کشت جامد (Solid Media):

این محیط ها حاوی ۱.۵ تا ۲ درصد آگار بوده که باعث انعقاد و جامد شدن محیط می‌شود.در این محیط تشکیل کلنی، خصوصیات کلونی باکتریایی و شمارش کلنی‌های باکتری‌ها انجام می‌گیرد.همچنین می‌توان برای جداسازی میکروارگانیسم و تهیه کشت خالص نیز از این محیط ها استفاده کرد.محیط کشت حاوی آگار به حالت جامد در ظروف لوله، بطری و پتری دیش قابل استفاده هستند.

فواید استفاده از محیط‌های جامد عبارتند از :

• تشكيل كلني
• توليد پيگمانت
• خصوصيات خاص هر كلني
• تشخيص انواع باكتريها
• موكوئيدي بودن باكتري
• ديدن منطقه هموليز

محیط های کشت مایع (Liquid or Broth Media):

این محیط فاقد  ماده آگار بوده، بنابراین به حالت مایع مورد استفاده خواهد بود.از محیط های براث یا مایع در ظروف لوله ای یا فلاسک‌ها استفاده می‌شود.این محیط ها برای تکثیر باکتری ها و مطالعه فرایند های تخمیری به کار می روند.

محیط کشت نیمه جامد (Semi solid Media):

در ترکیب این نوع محیط مقدار کمی آگار موجود است و به همین خاطر بطور کامل منعقد نمی شود.این محیط برای بررسی حرکت باکتری‌ها و ایجاد حالت بی هوازی در عمق کاربرد دارد.

دسته بندی محیط های کشت میکروبی براساس میزان و نوع مواد مغذی :

1-محیط کشت عمومی/پایه (General purpose media/ Basic media) :

این محیط دارای کمترین میزان مواد غذایی برای رشد باکتری‌ها است.آن‌جا که محیط کشت عمومی فاقد ماده ضد میکروب است، انواع و اقسام سلول‌ها و باکتری‌ها در آن رشد می‌کنند.

این محیط های کشت به نسبت دیگر محیط ها ساده‌تر بوده و حاوی آب و مواد مغذی اولیه هستند.محیط‌ های پای همچنین مبنای تهیه محیط های دیگر بوده و معمولا از آن‌ها برای جداسازی اولیه سلول‌ها و میکروارگانیسم‌ها استفاده می‌شود.

2-محیط کشت غنی کننده (Enriched medis) :

به این محیط های کشت فاکتور رشد مغذی به شکل خون و سرم  افزوده می‌شود.این فاکتور ها عناصر و ترکیبات آلی یا معدنی هستند که رشد باکتری را تحریک کرده یا باعث افزایش سرعت تکثیر آن می‌شود و میکروارگانیسم می‌تواند بهترین و بیشترین رشد را در محیط غنی شده داشته باشد.

3-انتخابی (Selective media) :

این نوع محیط کشت برای منع و جلوگیری از رشد باکتری های آلوده کننده و بازیابی پاتوژن از ترکیبی از باکتری ها استفاده می‌شود.اگرچه محیط کشت های انتخابی برپایه آگار هستند و محیط کشت های غنی مایع هستند، اما هر دوی آن‌ها هدف یکسانی دارند.محیط کشت های آگار میتوانند با اضافه کردن عامل های منع کننده ای که به پاتوژن‌های خاصی آسیب نمی‌رسانند، انتخابی شوند.این عامل‌ها عبارتند از :آنتی بیوتیک ها/رنگ ها/مواد شیمیایی/معرف های pH

4- افتراقی (Differential/ indicator medium) :

این محیط ها برای جدا و ایزوله کردن توع خاصی از سلول ها یا باکتری ها مناسب هستند.

این محیط ها برای جدا کردن سلولها قابل استفاده بوده و به‌ گونه ای طراحی شده اند که باکتری های متفاوت می‌توانند بر اساس رنگ کلونی ایجاد شده، از یکدیگر شناسایی شوند.این محیط های کشت اجازه رشد انواع مختلفی از یاخته ها را داده اما از نظر ظاهر کلونی های تشکیل شده، از یکدیگر قابل تماییز هستند.

5-کامل (Complete media) :

این محیط تمامی موارد مورد نیاز برای رشد باکتری ها و سلول ها را داراست و مواد ضد میکروبی ندارد.این محیط ها هیچگونه مهارکنند و اندیکاتور(شاخص) ندارند و با رشد باکتری های مختلف روی آنها هیچ تغییر رنگی مشاهده نمی شود.

جمع بندی

بطور کلی محیط کشت محیطی است که بطور اختصاصی برای رشد و تکثیر باکتری ها و سلول ها تهیه شده. محیط های کشت به سه دسته جامد، نیمه جامد و مایع طبقه بندی می شوند. همچنین محیط های کشت براساس میزان و نوع مواد مغذی به 5 دسته محیط کشت عمومی/ پایه ، محیط کشت غنی کننده ،محیط کشت انتخابی ، محیط کشت افتراقی و محیط کشت کامل دسته بندی می شود.

درصورتیکه تمایل به خرید انواع لواز آزمایشگاهی مرک آلما و سیگما آلدریچ دارید، روی دکمه زیر کلیک کنید.