تانک ازت به محفظه ای گفته می شود که به منظور انتقال یا نگهداری از ازت مایع به مدت طولانی استفاده می شود.
این تانکها محلی برای نگهداری و ذخیره نیتروژن مایع است. ساختار این تانکها به گونهای است که هیچ تبادل دمایی با محیط بیرون ندارد و بنابراین دمای ازت درون تانک ثابت میماند.
به همین دلیل از تانکهای ازت برای منجمد کردن مواد مختلف، نگهداری آنها به مدت طولانی و انتقال آنها استفاده میشود. از این رو به تانک ازت گاهی فریزر آزمایشگاهی نیز گفته میشود.این نیتروژن مایع در ستونهای تقطیر جز به جز هوا شکل گرفته و استخراج میشود. نیتروژن مایع تقریباْ ۷۰۰ برابر فشرده تر از نیتروژن گازی و در دمای ۱۹۶- درجه سانتیگراد است.
کاربردها
در پزشکی برای بیحس کردن موضعی بافت مورد استفاده قرار میگیرد.
از ازت مایع در صنایع غذایی برای حمل و نقل مواد غذایی استفاده میشود.
در بیمارستان تانکهای نیتروژن برای نگهداری سلولها، بافتها و اعضای اهدایی برای پیوند به کار میرود.
در مراکز ناباوری برای نگهداری اسپرم، تخمک و نطفه از تانکهای ازت استفاده میشود.
از تانک نیتروژن مایع در صنایع مختلف برای ایجاد برودت و سرمایش راکتورها و جلوگیری از افزایش دما در بخشهای مختلف استفاده میشود.
در پزشکی برای سرد کردن موضعی پوست پیش از بیرون کشیدن زگیل یا بافتهای ناسالم بکار میرود.
چون نیتروژن از لحاظ شیمیایی بیاثر است، بهعنوان ایجاد جو بیاثر مثلا در جوشکاری مورد استفاده قرار میگیرد.
نیتروژن مایع بدلیل برودت زیاد ، کاربرد وسیعی در تهیه مواد غذایی منجمد و حفاظت آنها در مواقع حمل و نقل دارد.
هر بیمارستانی از تانک ازت مایع برای ذخیره سازی تخمک ها، نطفه، خون و حتی اعضای بدنی اهدا شده، استفاده می کند. در حقیقت، بیمارستان ممکن است بزرگترین مصرف کننده ی مخزن های ازت مایع باشند.
“فریزر ازت مایع” که با نام فریزر آزمایشگاهی نیز شناخته می شود به منظور نگه داشتن مواد مهم در یک دمای ثابت است.
ویژگی ازت مایع
نیتروژن مایع دارای ویژگی های خاص می باشد که این ویژگی ها شامل موارد زیر می شود:
برخورداری نیتروژن مایع از دمای پایین
دمای ازت مایع به قدری پایین می باشد که در صورت تماس با بافت زنده می تواند باعث ایحاد صدمه و یخ زدگی بافت شود.
درصورت تماس با یک جسم بالاتر از دمای ۱۹۶- درجه سانتی گراد، به گاز تبدیل می شود.
به همین جهت برای نگهداری ازت مایع بهتر است از مخزن های مخصوص (تانک ازت) استفاده نمایید چرا که این مخزن ها به جهت برخورداری از جداره خلا و عایق بودن، از نفوذ مواد خارجی به ازت و تماس نیتروژن مایع با محیط اطراف جلوگیری می کند .تاثیر تغییرات دمایی را به صفر می رساند. برای نگهداری تانک در آزمایشگاه از کابینت ایمنی یا کمد نگهداری کپسول استفاده کنید.
البته باید توجه داشت که تانک های ازت مایع معمولا از قیمت بالایی برخوردارند و بسیار آسیب پذیرند و بسته به نوع و طراحی قادرند تا ازت مایع را از ۱ ساعت تا ۱ سال درون مخزن خود نگه دارند.
اجزای تشکیل دهنده آن
در اولیه
در یونولیتی
دسته حمل برای جابجایی
کنیستر
محفظه داخلی
برخورداری از بدنه ای چند لایه و ایزوله
لوله اتصال آب بندی وکیوم
موارد استفاده
در سرما درمانی برای از بین بردن ناهنجاری های پوستی استفاده می شود.
انجماد و حمل و نقل محصولات غذایی
خنک سازی ابررساناها مانند پمپ های خلا و سایر تجهیزات
انجماد نمونه های آزمایشگاهی، نمونه های بیولوژیکی مانند تخمک ، اسپرم و نمونه های ژنتیکی حیوانات.و انجمادسریع آب یا لوله ها برای اینکه کارگران در صورت عدم وجود شیرآلات بتوانند روی آن ها کار کنند.
از مواد در برابر اکسیداسیون محافظت می کند.
محافظت از مواد در معرض اکسیژن.
برای نگهداری نیتروژن به صورت مایع و حفاظت از آن باید از محفظه های خاصی که برای این منظور از متریال مشخصی تهیه شده اند، استفاده شود. به این دلیل که ازت ،ماده بسیار ناپایداری است که در دمای بسیار پایین می تواند به جوش بیاید و کاملا تبخیر شود.
شرایط نگهداری ازت
باید توجه شود که در این تانکها مایع بیشتر از حد مشخص شده پر نشود.
هنگام استفاده از تانک ازت مایع لازم است که پیچ خلا کاملابسته باشد.
در صورت نگهداری ازت مایع ،تانک در حال عرق ریختن نباشد.
عمرنگهداری تانک ازت مایع نباید بیشتر از 10سال باشد چرا که در این صورت با گذشت زمان خلا خود را از دست می دهد.
تانک ازت از چه ساخته شده است؟
مخازن آن از دو لایه آلومینیوم یا آلیاژ آلومینیوم ساخته شده اند که بین آن ها خلا وجود دارد. همین خلا است که مخزن را عایق بندی می کند و میزان اتلاف انرژی رسانا را کاهش می دهد و باعث می شود نیتروژن مایع بیش از حالت دیگر دوام بیاورد.
نکات ایمنی جهت استفاده از آن
برای نگهداری و استفاده از تانک ازت مایع لازم است تا آن را در تماس مستقیم نور خورشید قرار ندهید.
در صورت استفاده از مخزن آن را وارونه نکنید.
عدم قرارگیر اجسام تیز در کنار تانک
جلوگیری از پرتاب مخزن از ارتفاع
موارد استفاده از تانک ازت که باید رعایت کرد:
به جهت اینکه یه جداره خلا دارد ،دقت و مواظبت کامل باید صورت گیرد.
سرما آسیبی را به تانک نمی زند،اما مکان هایی را که امکان دارد گرم شوند مانند اتاق های ژنراتور، میتوانند باعث سرعت در تبخیر نیتروژن مایع گردند.
حتما باید در محیطی خلوت انبار گردد.
همیشه حمل تانک باید به صورت عمودی باشد.
مخزن نیتروژن نباید روی سیمان قرار داده شود چون ممکن هست به تانک آسیب برساند.به همین جهت تانک شما حتما باید روی قطعه و یا پایه ی چوبی قرار داده شود تا از صدمه به کف تانک جلوگیری شود.
جمع بندی
به طور کلی همان طور که از مطالب بالا دریافتیم این محفظه ها که به تانک ازت یا نیتروژن معروف هستند .که در این مقاله به صورت اجمالی در مورد ساختار تانک ازت، نحوه کار با آن و مسائل محافظت شخصی مطرح شد. این تانک ها با توجه به نوع و محل مصرف نیتروژن مایع می توانند در حجم، اندازه قطر دهانه و شکل ظاهری تفاوت هایی داشته باشند.