آنزیم های در هر واکنش بیوشیمیایی نقش اصلی و مرکزی دارند. آنزیم برگرفته از کلمه یونانی enzymos میباشد. اکثر آنزیم ها ساختار پروتئنی دارند به استثنای گروه کوچکی از مولکولهای RNA کاتالیتیک که ساختار پروتئینی ندارند. فعالیت آنزیم به حفظ یکپارچگی و شکل فضایی آن بستگی دارد. در صورتی که آنزیم دناتوره شود فعالیت کاتالیکی آن از بین میرود.
در زیستشیمی یک لیاز (Lyase) آنزیمی است که شکستن پیوندهای شیمیایی مختلف را از راههایی جز آبکافت و اکسیداسیون کاتالیز میکند و اغلب باعث ایجاد یک پیوند دوگانه جدید یا یک ساختمان حلقوی میشود.
بیشتر بخوانید : آنزیم پروتئاز چیست وچه کاربردی دارد؟
در زیستشیمی یک ترانسفراز آنزیمی است که انتقال یک گروه عاملی (مثل گروه متیل یا فسفات) را از یک مولکول به مولکول دیگر کاتالیز میکند.
هیدرولاز آنزیمی است که آبکافت پیوندهای شیمیایی را کاتالیز میکند. به بیان دیگر این آنزیمها با افزودن یک مولکول آب به ترکیبات مختلف آنها را تجزیه میکنند.
در زیستشیمی یک ایزومراز (Isomerase) آنزیمی است که تبدیل ایزومرهای یک مولکول را به هم دیگر کاتالیز میکند، مانند آنزیم enoyl CoA isomerase و اپی مرازها. هر دو طرف واکنش ایزومراز ایزومر یکدیگرند.
واکنش های اپیمراز و ایزومراز، معمولی ترین اشکال پنتوزها را بهم وصل می کند .
لیگازها آنزیمهایی هستند که با کاتالیز یک مولکول بزرگ اولیه و ترکیب قسمتهایی از آن با همه یا قسمتهایی از یک مولکول دیگر، مولکولهایی جدید می سازند.
اکسیدورداکتاز در زیستشیمی یک آنزیمی است که انتقال الکترون را از یک مولکول (احیاکننده) به مولکول دیگر (اکسیدان) کاتالیز میکند.
چنانچه آنزیمی تنها در مورد یک مادّه به عنوان کاتالیزور عمل نماید اختصاصی بودن آن مطلق خواهد بود. در اغلب موارد آنزیم قادر است با بیش از یک گروه سوبسترا واکنش نشان دهد. در چنین مواردی گفته می شود اختصاصی بودن آنزیم نسبی است.
عمل آنزیم مشتمل بر ایجاد یک ترکیب پیچیده بین آنزیم و مادّه مورد نظر (Substrate) است. ترکیب پیچیده ی مز
بور پس از تجزیه، آنزیم مربوطه را بدون تغییر به همراه مادّه ی حاصله در محیط عمل باقی می گذارد. از عوامل مؤثر بر کیفیت آنزیمها میتوان به تراکم مادّه، ممانعت کننده ها و اسیدیته اشاره کرد.
بیشتر بخوانید : آنزیم آمیلاز چیست و چه کاربردی دارد؟
آنزیمهای زیادی هستند که به تولید اقلام غذایی یا بهداشتی کمک میکنند و در طول روز با آنها سروکار داریم. درحال حاضر تولید در حوزه بهداشت یا حتی در صنعت غذا علمیتر از گذشته شده است و استفاده از آنزیم کمک بزرگی به تسریع در تولید میکند. البته در گذشته از این آنزیمها به صورت تجربی استفاده میشد، اما امروزه تبدیل به علم شده و در صنعت کاربرد بسیاری دارد.
گرچه بسیاری از مواد پیش از استفاده صنعتی از آنزیمها توسط انسانها هم به طور صنعتی تولید میشدند، اما استفاده از آنزیمها مزایای بسیاری برای ما به همراه داشته است. مانند حذف مواد مضر شیمیایی در تولید محصولاتی چون شیرینکنندهها، چرم، جین، نانهای حجیم، روغنهای گیاهی و…
زیست حیوان مستلزم وقوع یک سری تغییرات شیمیایی مداوم در بدن است. فعل و انفعالات پیچیده ای که در این مراحل دخالت دارند دو طرفه بوده و در خارج از محیط زنده اغلب به آهستگی انجام می گیرند، حرارت های زیاد و یا فشار برای تسریع آنها لازم است.
در موجود زنده عوامل مزبور حضور ندارند و چون انرژی باید به سرعت ذخیره ویا آزاد گردد تسریع فعل و انفعالات را ضروری می نماید. سرعت لازم به کمک عمل تعداد بی شماری کاتالیست که در بدن موجود زنده حاصل می شود انجام می پذیرد، کاتالیست هایی که توسط موجودات زنده ساخته می شوند طبیعت آلی داشته و به آنزیم ها شهرت دارند.