محیط های کشت محلی مناسب برای رشد انواع باکتری ها و سلول ها هستند. محیط های کشت با توجه به نوع باکتری و سلول های رشد یافته در آن ها، در انواع مختلفی وجود دارند. یکی از محیط های کشت کاربردی در زمینه بیولوژی، محیط کشت افتراقی است.
محیط کشت محیطی است که مواد لازم و مغذی را برای رشد، تکثیر یا نگهداری باکتری ها و سلول ها فراهم می‌کند. این محیط انواع مختلفی دارد که بسته به نیاز می توان از هر یک از آن ها استفاده کرد. یکی از انواع محیط های کشت پر کاربرد، محیط کشت افتراقی است که در مقاله پیش رو معرفی شده است و همچنین به بررسی عملکرد و کاربردهای آن خواهیم پرداخت.
محیط کشت تشخیصی بوده که کلنی باکتریهای مختلف روی آن کاملا از همدیگر متمایز می گردد. مانند محیط E.M.B ، M.c این محیطها دارای املاح صفراوی ، قند و معرف شیمیایی هستند که باکتریهای لاکتوز مثبت برروی آنها کلنی های صورتی رنگ و باکتریهای لاکتوز منفی نظیر سالمونلا ، شیگلا بر روی این محیط ها کلنی های سفید رنگ تشکیل می دهند . از محیطهای افتراقی دیگر محیط TSI ، سیمون سیترات را میتوان نام برد . این محیط ها برای رشد باکتریهای گرم – منفی روده ای (انتروباکتریاسه) مناسب هستند . چون وجود املاح صفراوی در محیط مانع از رشد باکتریهای گرم مثبت در محیط می شوند.
از انواع اصلی محیط های کشت، می توان به محیط کشت های پایه (Basic Media)، غنی کننده (Enrichment Media)، افتراقی (Differential Media)، اختصاصی (Special Media) و انتخابی(Selective Media) اشاره کرد. در این بین محیط کشت افتراقی یک محیط کشت تشخیصی است. در این محیط کشت کلنی های باکتری های متفاوت، کاملا بر روی آن از یکدیگر قابل تشخیص هستند.
محیط کشت های انتخابی تنها اجازه رشد نوع خاصی از باکتری ها را درون خودشان می دهند. عملکرد محیط کشت های افتراقی به این صورت است که در صورت وجود چند نوع باکتری روی یک محیط کشت، همه آن ها اجازه رشد داشته و می توان آن ها را با توجه به تصویرشان از یکدیگر تشخیص داد. محیط های کشت افتراقی بر خلاف محیط کشت های انتخابی، باکتری ها را نمی کشند، بلکه در صورت وجود باکتری هدف، آن را آشکار کرده و نشان می دهند.
آگار خونی: در استرپ تست (strep test) استفاده می شود.
(Streptococcuseosin methylene blue (EMB: برای افتراق تخمیر لاکتوز و ساکارز مورد استفاده قرار میگیرد.
مک کانکی (MCK)
ظروف X gal
محیط های کشت افتراقی
بلاد اگار : محیط کشت افتراقی برای تشخیص آلفا،بتا و گاما همولیز از هم است . برای جداسازی گونه های استرپتوکک از هم استفاده می شود و در واقع محیط کشت افتراقی برای این نوع از باکتری ها است .
محیطی است که به وسیله تخمیر لاکتوز به عنوان محیط کشت افتراقی شناخته می شود . PH قرمزی که به علت وجود اندیکاتور است با اسیدی شدن محیط که حاصل تخمیر قند لاکتوز است به قرمزی شدن میرود.
باکتری های گرم منفی انتروباکتریاسه مانند اکلای و انتروباکتر ائروزنس لاکتوز را تخمیر می کننداکلای کلنی های صورتی مایل به قرمز که گاهی در محیط با هاله ای قرمز رنگ در اطرافش مشخص میشود.کلنی های انتروباکتر ائروزنس موکوئیدی صورتی مایل به قرمز هستند .
بیشتر بدانید:محیط کشت میلک آگار چیست؟
باکتری های گرم منفی پروتئوس ولگاریس و سالمونلا تیفیموریوم در محیط مک کانکی آگار رشد می کنند اما قند لاکتوز را تخمیر نمی کنند. در این حالت رنگ محیط کشت زرد و یا صورتی روشن است و
کلنی ها به صورت بیرنگ دیده می شوند و سوارمینگ از پروتئوس مهار شده است .
محیط افتراقی و انتخابی است . به علت دارا بودن قند لاکتوز و تخمیر ان مانند مک کانکی اگار ، تخمیر لاکتوز را به عنوان عاملی برای افتراقی نامیدن این محیط انتخاب می کنیم .
محیط کشت افتراقی برای تشخیص باکتری هایی است که در درصد بالای نمک می توانند رشد کنند برای نمونه استافیلوکک کواگولاز مثبت در این محیط کلونی های زرد رنگی تولید می کند و استافیلوکک های کواگولاز منفی کلن
با پیشرفت علم در حوزه میکروبیولوژی از دهه ۱۹۷۰ میلادی، تکنیک‌های جدید در تشخیص مولکولی از جمله PCR ، تعیین توالی DNA و متاژنومیکس ممکن است برخی از میکروبیولوژیست‌ها گمان کنند که این تکنیک‌ها برتر از تکنیک‌های سنتی و استفاده از محیط کشت‌ها هستند. اما باید به خاطر داشت که با وجود پیشرفت روز افزون ابزارهای تشخیصی مولکولی، استفاده از محیط کشت‌های افتراقی و انتخابی، همچنان دارای مزایای خاصی است که در ادامه به برخی از آنها اشاره خواهیم کرد.
۱. یکی از مزایای آشکار استفاده از محیط کشت در آزمایشگاه‌ها، هزینه‌ی انجام یک آزمایش است. آزمایش تشخیصی مولکولی برای تفسیر نتایج به معرف‌های گران‌قیمت (به عنوان مثال آنزیم‌ها)، اتوماسیون اختصاصی یا تجهیزات نیمه خودکار، نرم افزار و حتی گاهی افراد متخصص نیاز دارند. درحالی‌که استفاده از محیط کشت هزینه کمتری داشته و یک استاندارد در حوزه‌ی آزمایشگاهی و میکروب شناسی بالینی محسوب میشود.
۲. علاوه بر این، ممکن است تکنیک‌های مولکولی در برخی موارد به اندازه محیط کشت‌ها حساس نباشند. به‌عنوان مثال، آغازگرهای متاژنومیک، حساسیت لازم برای تشخیص گونه‌های موجود در مدفوع که غلظت آنها بیش از غلظت ۱۰۵ باکتری در هر گرم است را ندارند.
۳. همچنین استفاده از محیطهای کشت امکان جداسازی کلنی‌های خالص باکتری‌ها را فراهم می‌کند، که برای برخی از روش‌های میکروبیولوژیکی (به عنوان مثال، تست حساسیت، آزمایش بیوشیمیایی و نمونه‌سازی) اهمیت بسیار بالایی دارند.
۴. علاوه‌براین تکنیک‌های مولکولی گرچه ابزاری بسیار قدرتمند در تقویت DNA هستند، اما نمی‌توانند بین باکتریهای زنده از باکتریهای گذرا (transient bacteria) یا مرده تمایز قائل شوند. به همین دلیل، محیط کشت‌های افتراقی و انتخابی ابزار مهمی در آزمایشگاه میکروب‌شناسی بالینی محسوب می‌شوند.
همان طور که در این مطلب گفته شد، محیط کشت‌ها جزء ابزارهای بسیار کاربردی در آزمایشگاه‌های میکروبیولوژی هستند که از مزایای زیادی برای تشخیص ارگانیسم‌های مختلف برخوردار می‌باشند. لازم به ذکر است که کاربرد محیط کشت در علم میکروبیولوژی بسیار گسترده است و شناخت ارگانیسم‌های مختلف به کمک محیط کشت‌ها تنها از طریق تجربه‌ی زیاد میسر خواهد بود.
برای خرید مواد آزمایشگاهی شیمیایی و صنعتی و یا خرید تجهیزات آزمایشگاهی شما میتوانید با مراجعه به فروشگاه شرکت آثل طب از خدمات آزمایشگاهی برخوردار شوید.
فروشگاه ATR-MED، با تشکیل تیمی از نخبگان کشور (عضو بنیاد ملی نخبگان و دارای مقالات علمی متعدد ثبت‌شده در مجلات معتبر) که ارتباط نزدیک علمی با مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی اروپا و آمریکایی را دارد، فعالیت خود را به‌طور تخصصی در زمینه فروش آنلاین جامع محصولات علوم زیستی و خدمات آزمایشگاهی ارائه می دهد.
تمامی حقوق این وب سایت در اختیار آثل طب راد مد ایرانیان (ATR-MED) بوده و استفاده از محتوای آن تنها با درج منبع امکان پذیر می باشد.
