pH متر دستگاهی است که تغییرات فعالیت یون های هیدروژن را در یک محلول اندازه گیری می کند وpH متر مقدمه ای برای اندازه گیری pH است pH واحد اندازه گیری است که درجه اسیدیته یا قلیایی بودن محلول را در مقیاس 0 تا 14 اندازه گیری و توصیف می کند.
pH متر تفاوت پتانسیل الکتریکی بین الکترود pH و الکترود مرجع را اندازه گیری می کند و بنابراین به PH متر “PH متر پتانسیومتری” که اختلاف پتانسیل الکتریکی به اسیدیته یا همان pH را اندازه گیری می کند نیز گفته می شود. pH متر در بسیاری از برنامه ها از آزمایش آزمایشگاه گرفته تا کنترل کیفیت مورد استفاده قرار می گیرد.
1-مقدار pH یک ماده با نسبت غلظت یون هیدروژن [H +] و یون هیدروکسیل [OH-] ارتباط مستقیم دارد.
2-اطلاعات کمی که توسط تستر pH ارائه می شود میزان فعالیت یک اسید یا باز را از نظر فعالیت یون هیدروژن بیان می کند.
3-اگر غلظت H + بیشتر از OH- باشد ماده اسیدی است. به عنوان مثال اندازه گیری pH کمتر از 7 است.
4-اگر غلظت OH- بیشتر از H + باشد ماده اولیه است و مقدار pH آن بیشتر از 7 است.
5-اگر مقدار مساوی یونهای H + و OH- وجود داشته باشد ماده خنثی است و PH آن 7 است.
6-اسیدها و بازها به ترتیب یون هیدروژن و هیدروکسیل آزاد دارند. رابطه بین یون های هیدروژن و یون های هیدروکسیل در یک محلول داده شده برای مجموعه ای از شرایط ثابت است مقدار هر دو را می توان با دانستن دیگری تعیین کرد.
ph متر آزمایشگاهی یک دستگاه الکتریکی و یکی از مهمترین تجهیزات آزمایشگاهی است که همواره برای محاسبه و اندازه گیری ph نمونه ها به منظور تشخیص اسیدی و یا بازی بودن مواد به کار برده می شود.
استفاده از ph متر برای اندازه گیری و محاسبه میزان اسیدی و قلیایی بودن مواد (میزان یون هیدروژن) در صنایعی چون کشاورزی، دامپروری، داروسازی، صنایع غذایی، مراکز پزشکی، تصفیه خانه ها و مراکز آزمایشگاهی، از مهمترین و اصلی ترین کاربرد این دستگاه می باشد.
بیشتر بدانید:5 نکته مهم نگهداری از ظروف آزمایشگاهی وتجهیزات در آزمایشگاه
نحوه عملکرد این دستگاه به گونه ای است که با اندازه گیری پتانسیل الکتریکی (بین دو الکترود از نمونه) قادر به اندازه گیری یون H (هیدروژن) و در نهایت مشخص کردن اسیدی یا قلیایی بودن محلول می شود. البته در حال حاضر با تولید مدل های پیشرفته از ph متر همانند ph متر دیجیتالی، این دستگاه با کمک مدار الکترونیکی (تشکیل شده از ۱ الکترود شیشه ای و خارجی یا الکترود ترکیبی و ولت متر) برای اندازه گیری میزان ph مواد، استفاده می کند.
برای شروع کار بهتر است که دستگاه ph متر را در حالت اندازه گیری ph مواد قرار دهید؛ چرا که برخی از این دستگاه ها (همانند ph متر قلمی و رومیزی) از قابلیت های دیگری نیز برخوردارند.سپس لازم است تا پیش از استفاده از دستگاه ph متر، از نگهداری میله جستجو گر در محلولی با ph 4 (محلول نگهدارنده) مطمئن شوید؛ زیرا که عدم این کار باعث ایجاد خطا در اندازه گیری می شود. (در صورت بروز این مشکل، لازم است تا به مدت ۲ ساعت میله را در آب مقطر و سپس درون محلول نگهدارنده قرار دهید.)و در نهایت پس از قرار دادن میله جستجوگر در آب مقطر و تکان دادن آن، با اعمال تنظیمات لازم بر روی ph متر، دستگاه برای اندازه گیری و محاسبه ph مواد آماده است.
در ابتدا برای محاسبه ph لازم است تا اندازه گیر را درون محلول مورد نظر قرار دهید. سپس بعد از ثابت شدن عدد اندازه گیری، آن را بخوانید چرا که آن عدد، ph محلول مورد آزمایش است.لازم به ذکر است که در صورت اضافه کردن موادی به محلول، باید محلول را بطور مداوم با کمک تجهیزاتی چون دستگاه استیرر و یا هات پلیت مگنت، هم بزنید تا کاملا یکدست شود؛ زیرا در غیر اینصورت، ph محلول در قسمت های مختلف، متفاوت است و امکان ایجاد خطا را به وجود می آورد.
در حال حاضر دستگاه ph متر در سه مدل ph متر قلمی، پرتابل و ph متر آزمایشگاهی (یا رومیزی) طراحی و تولید می شوند که در زیر به شرح هر یک می پردازیم.
این دستگاه یکی از ارزان قیمت ترین مدل های ph متر می باشد که ضمن داشتن وزنی سبک و ابعاد کوچک، از دقت کمتری نسبت به ph متر پرتابل برخوردار است.
این مدل یکی از پرکاربردترین دستگاه ph متر می باشد که نسبت به دیگر مدل ها از قیمت بیشتر و ابعاد بزرگتری برخوردار است.
ph متر رومیزی یا آزمایشگاهی نیز از دیگر انواع این دستگاه می باشد که به جهت عدم امکان جابجایی، لازم است تا آن را در یک جای ثابت همانند آزمایشگاه قرار دهید.
امروزه متخصصان از روش های مختلف بسیاری همانند استفاده از معرف ها و شناساگر های شیمیایی (با کمک رنگ سنجی) برای سنجیدن ph مواد (میزان اسیدی یا قلیایی بودن) استفاده می کنند که از این بین استفاده از تجهیزات آزمایشگاهی الکترونیکی همانند دستگاه ph متر آزمایشگاهی یکی از رایج ترین و بهترین روش ها جهت اندازه گیری این کمیت می باشد. به همین جهت در این مقاله سعی داریم تا ضمن معرفی این دستگاه، شما را با نحوه کار ph متر آشنا نماییم.
برای خرید مواد آزمایشگاهی شیمیایی و صنعتی و یا خرید تجهیزات آزمایشگاهی شما میتوانید با مراجعه به فروشگاه شرکت آثل طب از خدمات آزمایشگاهی برخوردار شوید.