تفاوت آنتی ژن و آنتی بادی

آنتی ژن چیست؟

مولکول هایی که باعث تحریک سیستم ایمنی بدن، برای تولید آنتی بادی می شوند به نام آنتی ژن می باشند. دستگاه ایمنی بدن با شناسایی این مولکول ها که باعث ایجاد اختلالات در بدن هستند، به تولید آنتی بادی می پردازد که باعث تخریب این عوامل بیگانه می شوند. وقتی این سیستم فعال می شود که سلول های بدن توسط ویروس احاطه شده و یا سلول بیگانه ای به بدن حمله کند و جزء سلول های خودی بدن نباشد. پس از ورود آنتی ژنهایی که روی سطح باکتری ها، ویروس ها، سموم، مواد غذایی و یا سلول های بیگانه هستند به بدن، فعالیت دستگاه ایمنی برای تخریب و خنثی کردن آن ها آغاز می شود.

ساختار آنتی ژن

ساختار آنتی ژنها می تواند از جنس پروتئین، چربی، پلی ساکارید و یا نوکلئیک اسید باشد. این مولکول ها که بزرگ هستند، نسبت به سلول ها و ترکیباتی که در بدن میزبان وجود دارد، عامل بیگانه ای هستند. دستگاه ایمنی بدن در مقابل این خصوصیت آنتی ژنها، آنتی بادی می سازد. گاهی سیستم ایمنی، بافت های خودی را به چشم بیگانه دیده و به مقابله با آن ها می پردازد که در این صورت بیماری های خود ایمنی مثل لوپوس ممکن است پیش بیاید.

انواع آنتی ژن

۱)آنتی ژن های باکتریال

عموما متشکل از چهار ساختمان اساسی آنتی ژنیک موجود برروی سطح باکتری هاست که عبارتند از دیواره سلولی ، کپسول، پیلی و فلاژل (تاژک) .

دیواره ی سلولی باکتری های گرم مثبت عمدتاً از پپتید و گلیکان ساخته شده و دیواره ی سلولی باکتری های گرم منفی ، ساختمانی متشکل از پلی ساکارید، چربی و پروتئین دارا هستند و بیشتر آنتی ژنی سیته باکتری های گرم منفی مربوط به بخش پلی ساکاریدی آنهاست . لیپو پلی ساکارید این دیواره سمی بوده وبنام اندوتوکسین معروف است.

کپسول باکتری ها می تواند آنهارا در مقابل فاگوسیتوز و سلول های ایمنی محافظت نماید و در طبیعت به دو فرم پلی ساکارید و پروتئین دیده می شود که کپسول های پلی ساکاریدی به علت وجود هگزوزآمین آنتی ژن های قوی بشمار می روند و آنتی بادی های ضد کپسول مسئول حفاظت حیوان در برابر این آنتی ژن می باشد.

بیشتر بخوانید<<<<<<<<<<<آنتی بادی Ige چیست؟

پیلی یا فیمبریاعبارت است از زوائد کوتاهی که برخی از باکتری های گرم منفی را پوشانده و در اتصال باکتری به سطوح بدن نقش دارند . آنتی بادی های ضد پیلی به علت ممانعت از اتصال باکتری ها به سلول های بدن ، نقش حفاظتی عمده ای به عهده دارند .

فلاژل یا تاژک باکتری ها از پروتئین فلاژلین تشکیل شده که به علت عدم استحکام ساختمانی آنتی ژن قوی بشمار نمی آید مگر اینکه پلی مریزه گردد .

آنتی ژن های دیواره سلولی را آنتی ژن O  (O-Ag)و آنتی ژن های کپسول را (K-Ag) و آنتی ژن های پیلی را (F-Ag) و آنتی ژن های فلاژل یا تاژک را آنتی ژن H (H-Ag) نیز می گویند .

گروه دیگری از آنتی ژن های باکتریال پروتئین های ترشحی یا اگزوتوکسین ها هستند که شدیداً ایمونوژن بوده و سبب تولید آنتی بادی می گردند. با استفاده از فرمالین یا فرمالدئید می توان اگزوتوکسین ها را دناتوره کرده و در این حالت سمیت خود را از دست می دهند ولی قدرت آنتی ژنی سیته آنها باقی است و می توان از آنها برای واکسیناسیون استفاده کرد ، در این حالت این مواد را توکسوئید می نامند .

۲)آنتی ژن های ویروسی :

ویروسها ارگانیسم های داخل سلولی اجباری و بسیار کوچک هستند که از یک مولکول اسید نوکلئیک در مرکز ولایه ای از واحد های تکرار شونده پروتئینی در اطراف تشکیل شده اند ، لایه پروتئینی را کپسید نامیده و واحدهای تشکیل دهنده آن کپسومر گفته می شود ، پروتئین های کپسید آنتی ژن های خوبی بوده و دارای قدرت زیادی در القا آنتی بادی می باشد . همچنین بعضی از ویروسها توسط لایه ای بنام پوسته خارجی یا پوشش [۴]  پوشیده می شود که از لیپو پروتئین تشکیل شده و دارای قدرت آنتی ژنی می باشد . همچنین پروتئین های مختلفی که به دستور ویروس در سلول ها ساخته می شود می توانند نقش آنتی ژنی داشته باشد .

۳) آنتی ژن های سطح سلولی :

به دو گروه عمده تقسیم می شوند ، ۱) آنتی ژن های موجود بر روی گلبول های قرمز که بنام آنتی ژن های گروه خونی معروفند و در انتقال خون اهمیت دارند ۲) آنتی ژن های سطح سلول های هسته دار ، که آنتی ژن های سازگاری بافتی خوانده شده و اهمیت آنها در عمل دفع پیوند است .

آنتی بادی چیست؟

آنتی بادی یا پادتن، پروتئین دفاعی تخصصی است که توسط سیستم ایمنی مهره‌‌دارن ساخته می‌شود. این ساختار‌های کوچک در واقع از 4 واحد مختلف پروتئینی ساخته شده‌اند. انتهای مولکول پادتن متغیر است و می‌تواند برای اتصال به هر مولکول سازگاری پیدا کند. شکل آنتی بادی توسط آنتی ژن‌‌های موجود در بدن تعیین می‌شود که این آنتی ژن‌ها برای بدن آسیب‌زا هستند. سلول‌های ایمنی ویژه، این آنتی ژن‌‌ها را تشخیص داده و یک آنتی بادی در مقابله با آن‌ها ایجاد می‌کنند. این روند تولید آنتی‌ بادی بار‌ها و بار‌ها تکرار می‌شود تا سیستم با آنتی بادی‌‌ها اشباع شود. پروتئین‌های آنتی بادی به آنتی ژن‌‌ها متصل شده و آن‌ها را احاطه کرده و از گسترش عامل مهاجم یا عفونت بیشتر بدن توسط آنتی‌ ژن‌های پاتوژن جلوگیری می‌کنند.

ساختار آنتی بادی

این ساختار در واقع از 4 زنجیره پروتئینی مختلف ساخته شده است. در ساختمان آنتی بادی‌ها دو زنجیره سنگین و دو زنجیره سبک وجود دارند. این دو زنجیره سنگین توسط یک پیوند دی سولفید به یکدیگر متصل می‌شوند که این پیوند بین دو اتم سولفید موجود در اسید‌های آمینه هر زنجیره به وجود می‌آید. زنجیره‌‌های سبک نیز علاوه بر یک پیوند دی سولفید، از طریق یک سری پیوند‌های غیرکووالانسی و برهمکنش‌های ضعیف به طرفین زنجیره سنگین متصل می‌شوند.

هر زنجیره به دو منطقه تقسیم می‌شود که شامل منطقه ثابت و منطقه متغیر هستند. ناحیه ثابت به طور مستقیم از DNA تولید می‌شود و در تمام مولکول‌‌های آنتی بادی از یک نوع مشابه تشکیل شده است. منطقه متغیر بخشی از آنتی بادی است که با توجه به آنتی ژن موجود می‌تواند تغییر ‌کند. لنفوسیت‌‌های B وظیفه انجام یک فرآیند پیچیده را بر عهده دارند که منطقه متغیر را با آنتی ژن منطبق می‌کند و سپس از این طریق می‌توانند آنتی‌ بادی مناسب را تولید کنند.

منطقه متغیر هر آنتی بادی دارای یک جایگاه اتصال است که از این ناحیه می‌تواند به آنتی ژن متصل شود. جایگاه اتصال به ویژه از آن جهت در ساختار آنتی بادی قرار گرفته است که فقط قادر است به آنتی ژن مورد نظر متصل شود. منطقه متغیر آنتی بادی، این کار را با امکان سازگاری با آنتی ژن انجام می‌دهد. اگر آنتی ژن آبگریز باشد، محل اتصال نیز آبگریز می‌شود و یا اگر آنتی ژن بار منفی داشته باشد، محل اتصال به طور بهینه برای کمک به اتصال آنتی ژن دارای بار مثبت خواهد شد.

علاوه بر این، کل شکل ناحیه سر آنتی بادی به طور خاص متناسب با شکل آنتی ژن تشکیل می‌شود. این امر تضمین می‌کند که آنتی بادی به طور اختصاصی، تنها به یک آنتی ژن خاص متصل شود. ناحیه ثابت آنتی بادی می‌تواند به اشکال مختلفی ایجاد شود و همچنین می‌تواند با شکل‌‌های مختلف در قالب کمپلکس‌های آنتی بادی قرار گیرد.

انواع آنتی بادی‌

آنتی بادی‌ها در بدن بر حسب عملکرد و ساختارشان در ۵ دسته متفاوت طبقه‌بندی می‌شوند:

1-آنتی بادی IgG: 

این نوع آنتی بادی که به ایمونوگلوبین G نیز معروف است، فراوان‌ترین آنتی بادی بدن به شمار می‌آید و در حدود ۱۵ درصد از کل پروتئین‌های سرم را به خود اختصاص داده است. این آنتی بادی تنها در خون وجود دارد و قادر است با عبور از جفت وارد جنین شده و از آن در برابر عوامل بیگانه محافظت کند (ایمنی مادرزادی). علاوه بر این، آنتی بادی G می‌تواند در مواردی که بین خون مادر و جنین ناسازگاری Rh وجود دارد، موجب ایجاد واکنش‌های ایمنی خطرناک شود. ایمونوگلوبین G موجب آگلوتیناسیون عوامل بیگانه می‌شود.

2-آنتی بادی IgA:

این نوع آنتی بادی در انواع مایعات بدن مانند سرم، بزاق، شیر مادر و ترشحات لوله گوارشی وجود دارد. IgA توانایی بالایی در مبارزه با عوامل ویروسی دارد. وجود این آنتی بادی در شیر مادر از نوزاد در برابر عوامل مهاجم که به دستگاه گوارش حمله می‌کنند، محافظت می‌کند.

3-آنتی بادی IgD:

عملکرد این آنتی بادی در بدن کاملا شناخته شده نیست و در میان سایر ایمونوگلوبین‌ها کمترین میزان را به خود اختصاص داده است (در حدود یک درصد). آنتی بادی D در نوزادن مهم‌ترین ایمونوگلوبین به شمار می‌آید و در بزرگسالان کمتر وجود دارد.

4-آنتی بادی IgE:

این آنتی بادی که به آنتی بادی راژین نیز معروف است در عفونت‌های انگلی و واکنش‌های آلرژیک وارد عمل می‌شود.

5-آنتی بادی IgM:

این نوع از آنتی بادی‌ها اولین ایمونوگلوبین‌هایی هستند که در پاسخ به آنتی ژن‌ها در بدن تولید می‌شوند. IgM در ماه‌های پنجم و ششم بارداری در جنین ساخته می‌شوند و وجود آن‌ها در خون نشانه‌ای از عفونت در بدن است. ایمونوگلوبین M قادر است، همزمان به ۵ آنتی ژن متصل شود. این آنتی بادی‌ها در برابر عوامل میکروبی و مهاجم پاسخ ضعیفی دارند و بیشتر در بیماری‌هایی مانند تبخال تولید آن‌ها افزایش می‌یابد.

تفاوت آنتی ژن ها و آنتی بادی ها :

آنتی بادی ها پروتئین هایی به شکل Y هستند که در مقابل ذرات خارجی آنتی ژنها که در ویروس ها، باکتری ها و قارچ ها هستند، ساخته می شوند. اولین تفاوت این دو در ساختار آن هاست که آنتی بادی ها پروتئین هستند، اما آنتی ژنها می توانند از پروتئین، چربی، کربوهیدرات و یا اسید نوکلئیک باشند. آنتی بادی که دارای انواع ایمونوگلوبین M، A، D، E و G می باشد ولی آنتی ژنها دارای انواع بیرونی و درونی می باشند. به جایگاه و قسمتی از آنتی بادی که به اپی توپ آنتی ژن متصل می شود، پاراتوپ می گویند و به جایگاهی از آنتی ژن که آنتی بادی به آن وصل می شود، اپی توپ می گویند.آنتی بادی ها وظیفه حفاظت از بدن را با خنثی سازی و تخریب عوامل بیگانه بر عهده دارند، در صورتی که آنتی ژنها علت بیماری و حساسیت ها در بدن هستند. در تشبیه این موضوع می توان آنتی بادی ها را سربازان محافظ بدن و آنتی ژن ها را دشمنان بدن دانست.

جمع بندی:

به مولکول هایی که روی عوامل بیگانه قرار گرفته و بعد از این که وارد بدن می شوند، باعث ایجاد بیماری شده و سیستم ایمنی بدن را وادار به تولید آنتی بادی می کنند، آنتی ژن نامیده می شود. آنتی ژنها می توانند از پروتئین، لیپید، کربوهیدرات و یا اسید نوکلئیک باشند. آنتی بادی یا پادتن، پروتئین دفاعی تخصصی است که توسط سیستم ایمنی مهره‌‌دارن ساخته می‌شود. این ساختار‌های کوچک در واقع از 4 واحد مختلف پروتئینی ساخته شده‌اند. انتهای مولکول پادتن متغیر است و می‌تواند برای اتصال به هر مولکول سازگاری پیدا کند.

برای خرید مواد آزمایشگاهی شیمیایی و صنعتی و یا خرید تجهیزات آزمایشگاهی شما میتوانید با مراجعه به فروشگاه شرکت آثل طب از خدمات آزمایشگاهی برخوردار شوید.